Scroll Top
Ιατρεία: Κέντρο Θεσσαλονίκη – Θερμή

Λιθίαση ουροποιητικού συστήματος (νεφρά, κύστη, ουρήθρα)

Ο σχηματισμός λίθων στο ουροποιητικό σύστημα αποτελεί την τρίτη κατά σειρά συχνότητας πάθηση στον άνθρωπο μετά τις ουρολοιμώξεις και τις παθήσεις του προστάτη. Οι λίθοι του ουροποιητικού συστήματος εμφανίζονται σε άτομα κάθε ηλικίας και φύλου, σε κάθε φυλή και χώρα και είναι γνωστοί από τους αρχαίους χρόνους.

 

Λιθίαση ουροποιητικού είναι η δημιουργία λίθου ή λίθων μέσα στην αποχετευτική μοίρα του ουροποιητικού συστήματος. Ανάλογα λοιπόν με την εντόπιση, έχουμε λιθίαση των νεφρών (νεφρολιθίαση), λιθίαση των ουρητήρων (των σωλήνων που μεταφέρουν τα ούρα από τα νεφρά στην ουροδόχο κύστη), λιθίαση της ουροδόχου κύστης και, τέλος, λιθίαση της ουρήθρας (του σωλήνα που βγάζει τα ούρα από την κύστη προς τα έξω).

Οι άνδρες προσβάλλονται συχνότερα από τις γυναίκες σε αναλογία 2,5:1, με υψηλότερο ποσοστό εμφάνισης στην ηλικία των 30 ετών για τους άνδρες, ενώ στις γυναίκες η εμφάνιση λίθων είναι συχνότερη στις ηλικίες των 35 και 55 ετών. Επιπλέον, έχει βρεθεί ότι η πιθανότητα σχηματισμού νέου λίθου ένα χρόνο μετά το αρχικό επεισόδιο νεφρολιθίασης φθάνει το 10%, ενώ μέσα σε 5-7 χρόνια το ποσοστό υποτροπής ανέρχεται στο 50%.

Σήμερα θεωρείται ότι για την εμφάνιση της λιθίασης ευθύνονται κληρονομικές και γενετικές ανωμαλίες.

Είδη λίθων του ουροποιητικού

Ανάλογα με τη χημική τους σύσταση, διακρίνουμε τους ουρόλιθους στα παρακάτω είδη, με τη συχνότητα που τους συναντάμε:

  • Λίθοι οξαλικού ασβεστίου 30%-35%
  • Λίθοι φωσφορικού ασβεστίου 5%-10%
  • Μικτοί (οξαλικού και φωσφορικού Ca) 35%-40%
  • Εναμμώνιου φωσφορικού μαγνησίου (φλεγμονώδεις) 10%-15%
  • Λίθοι ουρικού οξέος 8%-10%
  • Λίθοι κυστίνης 2%-3%

Αίτια της λιθίασης

  • Πολύ πυκνά ούρα. Ούρα δηλαδή με υπερκεκορεσμένα διαλύματα αλάτων, που μπορούν να προέλθουν είτε από αυξημένη αποβολή αλάτων από διάφορες παθολογικές αιτίες, είτε από στέρηση υγρών (αφυδάτωση).
  • Λίμναση των ούρων σε κάποιο σημείο του αποχετευτικού συστήματος, λόγω αποχετευτικού προβλήματος, με αποτέλεσμα την καθίζηση των αλάτων των ούρων και τη δημιουργία λίθων.
  • Μόλυνση των ούρων (ουρολοίμωξη) από διάφορα μικρόβια που διασπούν την ουρία και δημιουργούν κατάλληλες συνθήκες καθιζήσεως και σχηματισμού λίθων από εναμμώνιο φωσφορικό μαγνήσιο (φλεγμονώδεις λίθοι).
  • Ενδογενείς (γονιδιακοί) παράγοντες. Υπάρχει και γονιδιακή λιθογενετική προδιάθεση, που τη φέρει κανείς από τη γέννησή του και έχει να κάνει και με τους αναστολείς της κρυσταλλώσεως των ούρων.

Συμπτώματα της λιθίασης

Η λιθίαση του ουροποιητικού εμφανίζεται κλινικά σαν οξύς πόνος, ο γνωστός μας κωλικός, δηλαδή πόνος στην οσφυϊκή χώρα με αντανάκλαση στο κάτω τεταρτημόριο της κοιλιάς. Ο ασθενής που πονά κινείται χαρακτηριστικά συνεχώς, μη μπορώντας να βρει ανακούφιση σε καμία θέση. Όσο ο λίθος πλησιάζει προς την ουροδόχο κύστη, ο πόνος αλλάζει χαρακτηριστικά και επεκτείνεται στη περιοχή της κύστης, ενώ συνυπάρχει έντονη συχνουρία και τάση προς ούρηση. Καθώς μάλιστα η νεύρωση του στομάχου και του νεφρού είναι η ίδια, ο πόνος τις περισσότερες φορές συνοδεύεται από ναυτία και εμετούς.

Διάγνωση της λιθίασης

Η διάγνωση της λιθίασης, σε μεγάλο ποσοστό, τίθεται από τα συμπτώματα του ασθενούς και τεκμηριώνεται από τις απεικονιστικές και εργαστηριακές εξετάσεις.

Οι συνήθεις απεικονιστικές εξετάσεις που γίνονται για τη διάγνωση της λιθίασης είναι:

  • Απλή ακτινογραφία (Ν.Ο.Κ.): Αναδεικνύει την πλειονότητα των λίθων των νεφρών και κλασικά γίνεται σε κάθε ασθενή. Ωστόσο, 2 στις 10 πέτρες δεν είναι εμφανείς στην απλή ακτινογραφία (ακτινοδιαπερατοί λίθοι), και γι’ αυτό συνδυάζεται και με άλλες εξετάσεις.
  • Υπερηχογράφημα νεφρών – κύστεως: Είναι εύκολη και απλή εξέταση. Δίνει πληροφορίες για την κατάσταση των νεφρών, την παρουσία λίθων και, κυρίως, αν υπάρχει εμπόδιο στη ροή των ούρων (απόφραξη). Δεν απεικονίζει όμως τους μικρούς λίθους του νεφρού ή λίθους του ουρητήρα.
  • Αξονική τομογραφία: Η απεικονιστική αυτή μέθοδος μάς παρέχει μια λεπτομερή απεικόνιση του ουροποιητικού συστήματος. Ανακαλύπτει κάθε είδους λίθους, ακόμη και αυτούς που λόγω σύστασης δεν φαίνονται στην απλή ακτινογραφία.
  • Ουρητηροσκόπηση με εύκαμπτο ουρητηροσκόπιο

Η θεραπεία της λιθίασης

Η θεραπεία της λιθίασης έχει διπλό σκοπό, αρχικά την αντιμετώπιση του πόνου και κατόπιν την απομάκρυνση του λίθου. Η καλύτερη και οριστική θεραπεία ενός επεισοδίου κωλικού είναι είτε η αποβολή του λίθου αυτόματα είτε η αφαίρεσή του.

Σε ποσοστό 85% περίπου οι λίθοι διαμέτρου μικρότερης των 5 χιλ. αποβάλλονται συνήθως αυτόματα, ενώ οι πιθανότητες να περάσουν και να αποβληθούν αυτόματα αυξάνονται όσο πιο χαμηλά είναι οι λίθοι, δηλαδή όσο πιο κοντά προς την κύστη. Σε περίπτωση μη αυτόματης αποβολής του λίθου, το χρονικό όριο των 4 εβδομάδων θεωρείται ένας λογικός χρόνος αναμονής. Όταν υπάρχει απόφραξη των ουροφόρων οδών, ο κίνδυνος υδρονέφρωσης και πλήρους καταστροφής του νεφρού είναι άμεσος. Όταν μάλιστα επιπλακεί και με ουρολοίμωξη, η καταστροφή του νεφρού είναι ραγδαία.

Ο Ουρολόγος εφαρμόζει διάφορες τεχνικές στην αντιμετώπιση της λιθίασης, αναλόγως της θέσης που βρίσκονται οι λίθοι, τη σύστασή τους (σκληρότητα, μέγεθος, υφή), τον εξοπλισμό και την εμπειρία του σε νέες θεραπείες.

Η αντιμετώπιση της λιθίασης από την ομάδα μας, γίνεται με:

  • Εξωσωματική λιθοτριψία: Έχει καλύτερα αποτελέσματα στους λίθους του νεφρού και του αρχικού τμήματος του ουρητήρα, ενώ όλα σχεδόν τα είδη των λίθων αντιμετωπίζονται με τη μέθοδο αυτή, εφόσον ο λίθος είναι μικρότερος του ενός εκατοστού.
  • Ουρητηροσκόπηση και ενδοσκοπική λιθοτριψία. Το εύκαμπτο ουρητηροσκόπιο, προωθείται υπό άμεση όραση διαμέσου της ουρήθρας και της κύστης στον ουρητήρα μέχρι το σημείο που βρίσκεται ο λίθος. Το ποσοστό επιτυχίας ξεπερνάει το 95%.
  • Διαδερμική νεφρολιθοτριψία: Με ultramini νεφροσκόπιο και εξαιρετικά υψηλά ποσοστά επιτυχίας. Έχει ένδειξη κυρίως για τους λίθους εκείνους που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με την εξωσωματική λιθοτριψία.
  • Ρομποτική επέμβαση αφαίρεσης λίθου για ασθενείς οι οποίοι εκτός από τη λιθίαση του νεφρού ή του ουρητήρα αντιμετωπίζουν και άλλες παθήσεις όπως η στένωση της πυελοουρητηρικής συμβολής. Τότε είναι προτιμότερο να υποβληθούν σε πυελολιθοτομή και πλαστική της πυελοουρητηρικής συμβολής.